Jubileusz przypadł pechowo, bo w okresie pandemii COVID 19. Z uwagi na zakaz wszelkich spotkań i zgromadzeń, władze Okręgu nie mogły urządzić okolicznościowej uroczystości z udziałem grona zasłużonych filatelistów i ich przyjaciół. Mimo tego udało się opracować, w ten „czas pandemii”, monografię pt. „40 lat Okręgu Kaliskiego Polskiego Związku Filatelistów 1980-2020”, której autorem jest Jerzy Bielawski, prezes Zarządu Okręgu PZF w Kaliszu.

Ponadto, z okazji jubileuszu, na wniosek Zarządu Okręgu, Poczta Polska wydała pamiątkową kartkę beznominałową i wprowadziła do stosowania okolicznościowy datownik pocztowy ze zmienną datą (27.04. - 31.12.2020). Wydawnictwa projektował Tomasz Lewandowski. Koszt wytworzenia i stosowania stempla pocztowego sfinansował Zarząd Okręgu PZF w Kaliszu.

Monografia obejmuje 13 rozdziałów, z czego w czterech pierwszych autor przedstawił ogólne dane na temat początków filatelistyki w świecie i kraju, opisał historię Polskiego Związku Filatelistów i wystawiennictwa w Polsce w latach 1960-2018. W kolejnej części omówił początki filatelistyki w Kaliszu w okresie międzywojennym i utworzenie w 1954 roku Koła PZF w mieście oraz jego działalność do 1980 roku.

Główny rozdział, w bardzo szerokim i szczegółowym zakresie poświęcony został Okręgowi Kaliskiemu PZF w latach 1980-2020, którego utworzenie miało przełomowe znaczenie dla środowiska filatelistów Kalisza i Ziemi Kaliskiej.

Z publikacji dowiadujemy się, że w Kaliszu i Okręgu w minionym 40-leciu zorganizowano łącznie dwanaście wystaw konkursowych z udziałem wystawców z całego kraju oraz jedną specjalistyczną wystawę literatury filatelistycznej w 2005 roku, dla uczczenia 25-lecia Okręgu Kaliskiego. Ponadto, obok wystaw konkursowych, przygotowano bardzo wiele tematycznych pokazów filatelistycznych, wernisaży i prezentacji indywidualnych w ośrodkach kultury oraz placówkach oświatowych.

Autor zwraca szczególną uwagę na Krajową Wystawę Filatelistyczną „Kalisz 2004”, zorganizowaną pod honorowym protektoratem Stefana Mikołajczaka, marszałka województwa wielkopolskiego i patronatem Janusza Pęcherza, prezydenta Kalisza. Wystawa stała się ukoronowaniem jubileuszu 50-lecia filatelistyki kaliskiej. Atrakcją towarzyszącą jej otwarciu był dyliżans pocztowy, który 13 listopada 2004 roku przebył „historyczną trasę: Kępno - Ostrzeszów - Grabów n. Prosną - Kalisz”. Po przybyciu pod muzeum poczmistrz złożył meldunek Józefowi Ignaszakowi, dyrektorowi Rejonowego Urzędu Poczty w Kaliszu i przekazał 780 przesyłek pocztowych przewiezionych dyliżansem. Uroczystość zgromadziła liczną rzeszę filatelistów z Kalisza i regionu, sympatyków i osób zaprzyjaźnionych z filatelistami. Cała impreza spotkała się z bardzo dużym zainteresowaniem kaliszan oraz lokalnych środków medialnych, a dyliżans pocztowy, który przejechał przez centrum miasta wzbudził niecodzienne zainteresowanie wśród mieszkańców.

Jak dowiadujemy się z monografii w Okręgu Kaliskim szczególną uwagę zwracano na wystawiennictwo. W samym Kaliszu skupiła się grupa wystawców, których eksponaty zdobywały wyróżnienia na wystawach międzynarodowych i krajowych. Do nich należeli m.in.: Zbigniew Kledecki, Stefan Włosiański, Henryk Juszczak, Eugeniusz Kaczmarek, Roman Matusiak, Jerzy Bielawski, Marek Szymański, Henryk Paprot.

Prezes Zarządu Okręgu PZF odnotował również działania filatelistów w ramach promocji miasta, szereg inicjatyw w formie wydawnictw pocztowych, na które składały się kartki korespondencyjne i datowniki okolicznościowe. Poświęcone one były wybitnym kaliszanom, jak: Adam Asnyk, Stefan Szolc Rogoziński, Maria Dąbrowska, Tadeusz Kulisiewicz oraz ważnym dla Kalisza wydarzeniom, jak 100. rocznica zburzenia miasta w 1914 r. Realizacja tych projektów była możliwa dzięki pomocy finansowej władz miasta. Na uwagę zasługiwała dobra współpraca z jednostkami Poczty Polskiej w Poznaniu, Kaliszu i innych miastach okręgu. Skuteczne działania w zakresie upowszechniania filatelistyki w Okręgu Kaliskim PZF, szczególnie po roku 2002, stały się możliwe dzięki owocnej i przyjacielskiej współpracy z dyrekcją Oddziału Rejonowego Centrum Poczty w Kaliszu.

Obok wystawiennictwa autor podkreśla znaczenie piśmiennictwa filatelistycznego. Z chwilą utworzenia Okręgu pojawił się „Komunikat”, w celu ułatwienia kontaktu między zarządem, a kołami terenowymi. Do 1986 r. ukazało się łącznie 14 numerów, sygnowanych przez prezesa Józefa Włodarczyka. Następnie powstało sześć numerów „Biuletynu” (1986-1987), a do 1995 r. ukazywał się „Kaliski Informator Filatelistyczny”. Z inicjatywy Romana Matusiaka w 1995 roku, przy zachowaniu dotychczasowej ciągłości numeracji, ukazał się pierwszy numer „Filatelisty Kaliskiego” pod redakcją Jerzego Bielawskiego. Pismo szybko zyskało uznanie w całym kraju, zdobywając tym samym grono stałych czytelników. Zadecydował o tym przede wszystkim poziom publikowanych opracowań, rozległy wachlarz tematyczny oraz zindywidualizowany charakter pisma. Czasopismo, jak i jego redaktor zostali wyróżnieni medalem „Za Zasługi dla Rozwoju Publikacji Filatelistycznych”. W roku bieżącym „Filatelista Kaliski” obchodzi swoje 25-lecie.

Ponadto, w okresie czterdziestu lat nie zabrakło wydawnictw zwartych z zakresu historii poczty regionu oraz dziejów zorganizowanego ruchu filatelistycznego w Okręgu Kaliskim PZF, do których zaliczają się: Lucyny Kobylańskiej „Zarys dziejów poczty w Kaliszu 1706-1985”, Romana Matusiaka i Jerzego Splitta, „Poczta w Kaliszu. Dzieje poczty kaliskiej do 1918 roku na tle historii Poczty Polskiej” (autorzy otrzymali medal „Za Zasługi dla Rozwoju Publikacji Filatelistycznych”) oraz „Calisiana w filatelistyce” i „50 lat filatelistyki kaliskiej” Jerzego Bielawskiego.

Odrębne rozdziały monografii autor poświęcił klubom zainteresowań PZF, kołom terenowym Okręgu i filatelistyce wśród młodzieży. Okręg Kaliski prowadzi również działalność w zakresie filatelistyki tematycznej, przejawiającej się w strukturze klubów zainteresowań. Przykładem jest działający w latach 1990-2002 Klub Zainteresowań Znakami Pocztowymi Australii „Kangur”. Drugim klubem tematycznym jest Klub Zbieraczy Znaków Pocztowych o Tematyce Religijnej „Święty Gabriel”, jak również Ogólnopolski Klub „Znaki Polecenia”.

Dużą część książki stanowi „Aneks”, w którym Jerzy Bielawski zamieścił kopie dokumentów (m.in. pismo Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Kaliszu w sprawie utworzenia Koła PZF z 9.12.1954 r. oraz Okręgu - pismo Urzędu Wojewódzkiego w Kaliszu z 4.04.1980 r.), ogłoszeń o spotkaniach, pokazach i wystawach, licznych pism gratulacyjnych, dyplomów i wycinków prasowych. Przedstawił też biografie prezesów Okręgu: Józefa Włodarczyka, Zdzisława Galuby, Romana Matusiaka i autora monografii.
Pokazane ilustracje i zdjęcia pozostają w zasobach Zarządu Okręgu Kaliskiego PZF. Książka „40 lat Okręgu Kaliskiego Polskiego Związku Filatelistów 1980-2020” jest dostępna w placówkach filialnych Miejskiej Biblioteki Publicznej w Kaliszu.

Opracowanie: Elżbieta Zmarzła