Rok 2015 - Rokiem Rodziny Wiłkomirskich
W celu popularyzacji wiedzy o Stefanie Rogozińskim i jego wyprawie badawczej do Afryki, wychodząc równocześnie naprzeciw inicjatywie mieszkańców Kalisza i Ostrowa Wielkopolskiego, skąd wywodzili się podróżnicy Stefan Szolc-Rogoziński i Klemens Tomczek, Rada Miejska Kalisza ustanowiła rok 2017 Rokiem Stefana Szolca-Rogozińskiego.
W uchwale przypomniano, że blisko 135 lat temu polska ekspedycja kierowana przez 21-letniego kaliszanina Stefana Szolca-Rogozińskiego dotarła do brzegów dzisiejszego Kamerunu i przerodziła się w największe polskie osiągnięcie podróżnicze, odkrywcze, naukowe czasu rozbiorów.
Urodzony w Kaliszu podróżnik wzbudził olbrzymie zainteresowanie z powodu swoich śmiałych planów ˗ wystarczy wspomnieć, że orędownikami jego sprawy byli m. in. Henryk Sienkiewicz i Bolesław Prus. Zadbał o naukowe podstawy ekspedycji, której osiągnięcia w dziedzinie geografii, językoznawstwa, meteorologii czy etnografii są do dzisiaj znaczące, a przywiezione przez niego eksponaty zapoczątkowały kolekcje muzealne z Czarnego Lądu w Polsce.
Działania samorządu wspierał Komitet Obchodów, który ˗ wraz z prezydentem Grzegorzem Sapińskim i wiceprezydentem Arturem Kijewskim ˗ utworzyli:
- prof. Uniwersytetu Szczecińskiego dr hab. Jacek Łapott, Szczecin ˗ przewodniczący;
- dr Krzysztof Grzymski, archeolog, egiptolog, Royal Ontario Museum, Kanada, Honorowy Obywatel Miasta Kalisza;
- prof. nadzw. dr hab. Krzysztof Walczak, prorektor PWSZ im. Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego w Kaliszu, KTPN;
- prof . UAM Michał Jarnecki, podróżnik, autor książek o Stefanie Rogozińskim i Klemensie Tomczeku, popularyzator wiedzy o badaczach Czarnego Lądu;
- dr Piotr Sobolewski, regionalista, przewodnik PTTK w Kaliszu, popularyzator wiedzy o sławnych kaliszanach;
- dr Grażyna Schlender, dyrektor Archiwum Państwowego w Kaliszu;
- Anna Narewska, dyrektor III LO w Kaliszu, wiceprezes PTH, Oddział Kalisz;
- Sylwia Kucharska, dyrektor Muzeum Okręgowego Ziemi Kaliskiej;
- dr Maciej Klósak, podróżnik, organizator wypraw śladami S. Szolca-Rogozińskiego;
- Adam Borowiak, dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej im. A. Asnyka w Kaliszu;
- druh Robert Papuziński, członek 62 Kaliskiej Drużyny Harcerzy Starszych „Brzoza” im. Stefana Szolca-Rogozińskiego;
- Iwona Cieślak, inspektor w Wydziale Kultury i Sztuki, Sportu i Turystyki ˗ sekretarz Komitetu.
Idea przypomnienia postaci Stefana Szolca-Rogozińskiego spotkała się z zainteresowaniem stowarzyszeń i placówek edukacyjnych. Ofertę udziału w konkursach, warsztatach, konferencjach popularnonaukowych i grach miejskich skierowano głównie do uczniów szkół z Kalisza i regionu kaliskiego. Konkursy na logo oraz fotograficzny miały formułę otwartą. Wiele wydarzeń zyskało rangę regionalną.
Program obchodów był współtworzony przez samorząd oraz instytucje kultury, szkoły i organizacje pozarządowe ˗ PTH Oddział Kalisz, KTPN, 62. Kaliską Drużynę Harcerzy Starszych „Brzoza” im. Stefana Szolca-Rogozińskiego.
Miejska Biblioteka Publiczna im. Adama Asnyka przygotowała multimedialną prezentację oraz mobilną wystawę o kaliskim podróżniku i jego dokonaniach. Prace o charakterze popularyzatorskim wykonywali uczestnicy konkursu Ad Fontes!, organizowanego przez Archiwum Państwowe w Kaliszu ˗ postać S. Szolca-Rogozińskiego była jednym z pięciu proponowanych tematów.
W dniach 26-28 maja 2017 r. odbył się Festiwal Kuchni i Podróży. Weekend miał trzy odsłony: amerykańską, afrykańską oraz fit. Sobota została poświęcona kulturze i kuchni Afryki. Licznie przybyli na Główny Rynek kaliszanie oraz goście obejrzeli pokaz kuchni Czarnego Lądu w wykonaniu Pascala Brodnickiego, znanego kucharza, blogera kulinarnego, występy zespołów muzycznych połączone z warsztatami gry na bębnach, pokaz filmu o tematyce afrykanistycznej, plenerową wystawę fotograficzną. W sali recepcyjnej ratusza o podróżach do Afryki i samotnej wędrówce przez dżunglę opowiadał globtroter Dominik Szmajda.
Hasło „Podróżować to żyć” było motywem przewodnim Kaliskiej Nocy Kultury. Czerwcowa edycja tego wydarzenia została połączona z Nocą Bibliotek. Swoje podwoje otworzyło wiele instytucji kultury i zabytkowych obiektów. W Filii nr 4 MBP stworzono dżunglę, rozgrywano konkursy, prowadzono warsztaty rękodzieła. Na gości czekał S. Szolc-Rogoziński (w tej roli jeden z pracowników Biblioteki). Z kolei w ratuszu o podróży do Afryki, przebytej „maluchem” opowiadał znany podróżnik Arkady Paweł Fiedler.
Członkowie Komitetu Obchodów spotykali się również z młodzieżą: prof. Jacek Łapott gościł w III Liceum Ogólnokształcącym oraz w I Liceum Ogólnokształcącym, którego jest absolwentem. Prof. Michał Jarnecki wygłosił wykład dla laureatów konkursu Ad Fontes!, a także podczas Nocy Kultury. Swoimi prelekcjami podzielili się także dr Maciej Klósak i Iwona Cieślak.
Kolejne wydarzenia wpisane w program obchodów Roku Stefana Szolc-Rogozińskiego towarzyszyły świętu miasta. Podczas uroczystej Sesji Rady Miejskiej ˗ tytułem Honorowy Przyjaciel Kalisza ˗ został uhonorowany prof. Jacek Łapott, przewodniczący Komitetu Obchodów Roku Stefana Szolca- Rogozińskiego. Z kolei prof. Michał Jarnecki i mgr Anna Narewska otrzymali nagrody Prezydenta Miasta Kalisza za osiągnięcia w dziedzinie twórczości artystycznej, upowszechniania kultury i ochrony dziedzictwa narodowego w sezonie kulturalnym 2016-2017.
Trwałym śladem obchodów Roku Stefana Szolca-Rogozińskiego jest ławeczka-pomnik, przedstawiająca podróżnika, który przysiadł na rozłożonej mapie i zadumany spogląda na kontury kontynentów. Wybrana, w wyniku konkursu zorganizowanego przez Miasto Kalisz, koncepcja ławki została przygotowana i zrealizowana przez firmę ART SEWI Wioletta Buczek-Warszawa, Sebastian Warszawa. Zastosowane materiały: brąz i kamień naturalny w dwóch kolorach, dobrze wpisały się w otoczenie, nie kolidują z zabytkowym mostem Kamiennym i al. Wolności. Trzeba zaznaczyć, że wszelkie działania, projekt i użyte materiały były konsultowane z konserwatorem zabytków.
W otoczeniu zabytkowego grobowca rodziny Repphanów ˗ przodków S. Szolca-Rogozińskiego na Cmentarzu Ewangelickim przy ul. Harcerskiej ˗ została położona pamiątkowa tablica z piaskowca. Umieszczono na niej napis informujący o tym, że spoczywają tu rodzice podróżnika, Ludwik Scholtz oraz Malwina z Rogozińskich, a także o tym, że Stefan Szolc-Rogoziński zmarł i został pochowany w Paryżu.
Na rynku wydawniczym pojawiły się kolejne pozycje popularyzujące postać podróżnika: wydanie drugie, uzupełnione, monografii S. Szolca-Rogozińskiego, autorstwa Michała Jarneckiego, WKST zakupił również biografię Klemensa Tomczeka tego samego autora, wydaną w Ostrowie Wlkp., a także beletrystyczną opowieść o wyprawie „Kierunek Afryka. Niebanalna historia Stefana Szolca-Rogozińskiego” Macieja Klósaka i Dariusza Skonieczki.
Miasto wydało komiks ˗ w języku polskim i angielskim ˗ opowiadający historię wyprawy sprzed 135 lat i dzieje podążającej jej śladem ekspedycji, zorganizowanej przez Macieja Klósaka. Rysunki wykonał Adam Polkowski. Autorami scenariusza są: Adam Polkowski, Maciej Klósak, Dariusz Skonieczko, Przemysław Kaczmarek.
Do szkół trafiły płyty DVD z filmem popularyzującym wyprawę S. Szolca-Rogozińskiego i ekspedycję „Vivat Polonia” 2016. Uczestnikom konkursów, wydarzeń sportowych oraz gościom odwiedzającym miasto wręczano upominki okolicznościowe: worek, bidon, t-shirt, piłka z nadrukowanym logo Roku. Z myślą o kolekcjonerach znaczków turystycznych wydano drewniany znaczek z portretem S. Szolca-Rogozińskiego. Dla wszystkich miłośników wędrówek po mieście i rozwiązywania zagadek, dr Piotr Sobolewski ułożył, a Miasto wydało quest „Stefan Szolc-Rogoziński. Kaliski odkrywca”.
Całoroczne obchody miały swój finał w ostatnim tygodniu listopada. W wydarzeniach zamykających Rok Stefana Szolca-Rogozińskiego uczestniczyli goście, którzy do naszego miasta przybyli aż z Kamerunu. Gościliśmy dra Ekokę Andrew Molindo ˗ pastora Zjednoczonego Kościoła Metodystów w Kamerunie, władcę zamieszkującego ten rejon ludu Mondoli. E. A. Molindo jest praprawnukiem króla Akemy, od którego S. Szolc-Rogoziński zakupił część słynnej wyspy Mondoleh, gdzie powstała baza Polaków w 1883 roku. Oprócz obecnego wodza Kamerunu przyjechała do Kalisza Mirosława Etoga, konsul honorowa RP w Yaounde, stolicy Kamerunu, z pochodzenia ostrowianka. Pani konsul towarzyszył mąż, Alexis Etoga, doradca wojskowy prezydenta Kamerunu.
Goście z Afryki spotykali się z władzami miasta oraz młodzieżą. Wraz z prezydentem złożyli wiązankę kwiatów na Cmentarzu Ewangelickim, przy tablicy poświęconej podróżnikowi i jego przodkom; zwiedzili Gołuchów ˗ Muzeum Narodowe oraz Ośrodek Kultury Leśnej. Przebywali w Ostrowie Wielkopolskim.
W III LO odbyła się konferencja popularnonaukowa na temat Kamerunu, S. Szolca-Rogozińskiego i samych obchodów. Podczas sesji dr E. A. Molindo przekazał władzom miasta dyplomy potwierdzające włączenie ich w poczet najbliższych doradców króla. Najwyższe wyróżnienie ˗ tytuł Starszy Doradca i Dostojnik Królewskiego Dworu Mondoli otrzymali:
- prezydent Miasta Kalisza;
- konsul Mirosława Etoga;
- Maciej Klósak, kierownik wyprawy śladami Stefana Szolca-Rogozińskiego „Vivat Polonia” 2016 i członek Komitetu Organizacyjnego Obchodów Roku Stefana Szolca-Rogozińskiego w Kaliszu.
W Muzeum Okręgowym Ziemi Kaliskiej została otwarta wystawa „Z Kalisza do Kamerunu. Etnograficzne wyprawy Stefana Szolca-Rogozińskiego i ich pokłosie”, w którym również uczestniczyli kameruńscy goście.
Zwieńczeniem Roku było niezwykłe muzyczne wydarzenie. W hali Arena ponad trzy tysiące osób wysłuchało koncertu światowej gwiazdy: wokalisty i wybitnego gitarzysty Richarda Bony, artysty urodzonego w Kamerunie, który zaprezentował swoje utwory z towarzyszeniem Orkiestry Symfonicznej Filharmonii Kaliskiej pod batutą Adama Klocka.
W afrykańskie klimaty wprowadziły połączone kaliskie chóry: Państwowej Szkoły Muzycznej im. Henryka Melcera, Bazyliki Kaliskiej, II LO i III LO, Szkoły Podstawowej Sióstr Nazaretanek w Kaliszu, Diecezjalnego Studium Organistowskiego w Kaliszu oraz Chóru Filharmonii Częstochowskiej Collegium Cantorum pod dyrekcją Janusza Siadlaka. Chórom towarzyszył Ablaye Badji, bębniarz z Senegalu. Artyści wykonali pieśni w oryginalnych wersjach językowych plemion afrykańskich oraz w języku angielskim. Richard Bona zaprezentował swoje najpopularniejsze przeboje, w tym „Englinglaye”, „Eyala” i „Suninga”.
Podczas koncertu, w obecności kilku tysięcy widzów, przedstawicieli czterech miast partnerskich Kalisza: Preston, Hamm, Hautmont oraz miasta Łowecz w Bułgarii, prezydent Grzegorz Sapiński wręczył odznakę Honorowy Przyjaciel Kalisza E. A. Molindo, konsulowi M. Etodze oraz M. Klósakowi, który był inicjatorem zorganizowania wizyty gości z Kamerunu w naszym mieście.