Baszta ta zbudowana została przypuszczalnie w drugiej połowie XIV w. lub najpóźniej na początku kolejnego stulecia.
Początkowo posiadała w rzucie poziomym kształt prostokątny, ale około połowy XVI w.– w trakcie odbudowy miasta po pożarze z 1537 r. – przebudowano ją i nadano kształt półokrągły. Liczy 9,46 m wysokości i 5,35 m szerokości. Jest budowlą dwukondygnacyjną z półstożkowatym daszkiem pokrytym gontem. Wzniesiono ją z cegieł układanych w nieregularnym wątku, a jej górną część od strony miasta uzupełniono tzw. murem pruskim. W dolnej kondygnacji posiada ona trzy niewielkie, koliste otwory strzelnicze, a u góry zaopatrzona jest w dwa małe, prostokątne okienka wpuszczające nieco światła do znajdującego się tam pomieszczenia. Prowadziły do niego drewniane schody. Z obu stron do baszty przylegają fragmenty muru obronnego – rozebranego w znacznej części pod koniec XVIII w. – o grubości 1,05 m i łącznej długości 32,1 metrów.
Na przełomie XIX i XX w. do baszty i istniejących jeszcze wówczas pozostałości muru obronnego dostawiono budynki mieszkalne, a pomieszczenia jednego z nich – z powodu kształtu baszty – otrzymały półokrągłe ściany. Domy te rozebrano tuż po II wojnie światowej.

Pod koniec lat 60. XX w. przeprowadzono remont baszty oraz przylegających do niej fragmentów muru obronnego, który wówczas nadbudowano i zaopatrzono w blanki (krenelaż). Wtedy też powstał kilkumetrowy drewniany ganek ze schodami prowadzącymi do pomieszczenia znajdującego się na górnej kondygnacji baszty. Natomiast w latach 70. XX w. wykonano „przebicie” w murze obronnym, nigdy wcześniej w tym miejscu nie istniejące, i zaopatrzono je w żelazną furtkę.

W dokumentach pochodzących sprzed drugiej połowy XVIII w. baszta ta jest bezimienna. Później określano ją mianem „skarb”, a zatem pełniła wówczas funkcję magazynu służącego do przechowywania różnych przedmiotów. Czasami nazywano ją także „carceres” (więzienie), ale akta sądowe z tamtego czasu nie potwierdzają jej więziennego przeznaczenia.

Nazwa „Dorotka” po raz pierwszy pojawiła się w „Album Kaliskie” Edwarda Staweckiego, wydanym w 1858 r., ale niestety nie wiemy dlaczego jego autor określił ją takim właśnie imieniem.

Józef Raciborski w artykule zamieszczonym w 1910 r. w czasopiśmie Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego „Ziemia”, wysunął przypuszczenie, że przez jakiś czas baszty tej wykorzystywano do przetrzymywania nierządnic, a jej nazwa pochodzi od Doroty z Tenczyna – bohaterki powieści Józefa Ignacego Kraszewskiego „Stach z Konar”, która z powodu „gorszącego trybu życia i złych obyczajów” uwięziona została przez swoich braci w wieży zamkowej.

Jego wytłumaczenie nie jest jednak trafne bowiem powieść Kraszewskiego ukazała się w 1878 r., a więc dwadzieścia lat po publikacji Edwarda Staweckiego.

A zatem imię baszty, która dziś mieści w swych murach Centrum Kaliskich Baśni i Legend – musi pozostać dla nas tajemnicą, tak samo jak tajemniczy jest dla nas świat kaliskich baśni i legend.

CENTRUM BAŚNI I LEGEND KALISKICH ORAZ LOKACJI MIASTA

Ponieważ z dziejami Kalisza w okresie panowania dynastii Piastów związana jest bogata i barwna historia, a także dotyczą tego czasu cztery legendy – zebrane przez Eligiusza Kor-Walczaka i zamieszczone w książce „Baśnie i legendy kaliskie” („Milczące żaby”, „Klątwa św. Wojciecha”, „Dorotka” i „Król i Maciuś”) – w Centrum zapoznać się można zarówno z najnowszymi ustaleniami naukowymi archeologów i historyków, jak i wkroczyć w świat miejscowych baśni i legend.

Historycznej przeszłości miasta poświęcona jest dolna kondygnacja Baszty „Dorotki”, gdzie obejrzeć można prezentację multimedialną dotyczącą wczesnośredniowiecznego grodu na Zawodziu, lokacji miasta i jego najstarszych budowli, a także wydarzeń, które miały miejsce w Kaliszu w czasach piastowskich. Towarzyszy jej mural zrealizowany przez Damiana Kwiatkowskiego, umieszczony na murze w pobliżu baszty.

Natomiast w górnym pomieszczeniu baszty prezentowane są filmy animowane przedstawiające cztery kaliskie legendy – m. in.  „Dorotka” i „Milczące żaby”, którym towarzyszą rzeźby wykonane przez artystę plastyka dr Jolantę Wdowczyk, przedstawiające uwięzioną w baszcie starościankę Dorotkę i jej umiłowanego szewczyka Marcinka siedzącego pod wieżą oraz cztery „milczące żaby”, umieszczone wokół baszty, od strony parku miejskiego, zaklęte przez św. Wojciecha za przeszkadzanie mu w modlitwie.

Zwiedzanie Centrum Baśni i Legend Kaliskich oraz Lokacji Miasta połączone jest ze zwiedzaniem Skarbca przy Narodowym Sanktuarium św. Józefa.

Obiekt można zwiedzać w sezonie letnim (maj - wrzesień) w godzinach:
wtorek, środa, czwartek - godz. 10:00 - 16:00
piątek - godz. 10:00 - 18:00
sobota, niedziela - godz. 10:00 - 17:00
poniedziałek - nieczynne

Wejście tylko o pełnych godzinach. Ostatnie wejście na godzinę przed zamknięciem.

Bilety w cenie 6 zł normalny i 4 zł ulgowe do nabycia w biurze Baszty.
Informacja o zwiedzaniu: Informacja Turystyczna tel. 571 315 110.

W 2024 r. Centrum Baśni i Legend Kaliskich będzie nieczynne w dniach: 1 maja, 3 maja, 30 maja.