#KaliszKobiet - Zofia Wasilkowska

Przez cały marzec w ramach akcji #KaliszKobiet przypominać będziemy znane i cenione, zasłużone dla naszego miasta kobiety.

Zofia Wasilkowska, z domu Gawrońska - prawniczka, wieloletnia sędzia Izby Cywilnej Sądu Najwyższego, pierwsza w historii Polski kobieta w randze ministra, działaczka opozycji antykomunistycznej.

Urodziła się 9 grudnia 1910 w Kaliszu. W 1932 roku ukończyła studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim. Jeszcze jako studentka rozpoczęła pracę jako aplikantka w Sądzie Apelacyjnym w Warszawie. W 1933 przeniosła się do Prokuratorii Generalnej, w której karierę zawodową kontynuowała do II wojny światowej. W tym samym czasie była też asystentką na Wydziale Prawa macierzystej uczelni.

W czasie wojny administrowała jednym z warszawskich domów oraz pracowała w Izbie Rzemieślniczej w Radomiu. Po Powstaniu Warszawskim osadzono ją w obozie koncentracyjnym w Ravensbrück w Niemczech.

Po zakończeniu światowego konfliktu zbrojnego wróciła do pracy z Prokuratorii Generalnej. W 1948 roku objęła stanowisko zastępczyni dyrektora departamentu szkolenia Ministerstwa Sprawiedliwości. W kwietniu 1956 roku powołana na szefową tego resortu. Była pierwszą w historii Polski kobietą na stanowisku ministra. Funkcję tę pełniła jednak tylko do lutego 1957 roku.

W latach 1948-1955 oraz 1958-1981 była sędzią Sądu Najwyższego. Piastowała też stanowisko członkini Komitetu Helsińskiego w Polsce, a w 1989 roku była jedną z założycielek Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka.

Zofia Wasilkowska była osobą zaangażowaną politycznie. Po wojnie wybrana przewodniczącą Centralnej Rady Kobiecej PPS, od 1948 do 1954 roku zastępczyni członka Komitetu Centralnego PZPR, przez pięć następnych lat członkini tegoż komitetu. Zaangażowana także w prace Światowej Rady Pokoju oraz Centralnej Rady Związków Zawodowych.

W latach siedemdziesiątych przeszła na stronę opozycji demokratycznej. Od 1980 roku należała do NSZZ Solidarność. Jako reprezentantka opozycji uczestniczyła w obradach Okrągłego Stołu. Weszła też w skład zespołu Centrum Obywatelskich Inicjatyw Ustawodawczych Solidarności.

Wyszła za Jana Wasilkowskiego - prawnika, rektora Uniwersytetu Warszawskiego, pierwszego prezesa Sądu Najwyższego. Mieli jednego syna, Andrzeja - profesora nauk prawnych, pracownika Polskiej Akademii Nauk.

Zofia Wasilkowska zmarła 1 grudnia 1996 roku. Pochowano ją na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

Tekst: Juliusz Kowalczyk, zdjęcie: Biblioteka Sejmowa
Wersja do druku
Wersja PDF