Pociąg do historii

TRASA: Dworzec Kolejowy/Dworzec Autobusowy – ul. Górnośląska – ul. Śródmiejska – Główny Rynek – ul. Kanonicka – Planty – ul. A. Parczewskiego – pl. Jana Pawła II – pl. św. Józefa – Park Miejski – pl. W. Bogusławskiego – al. Wolności – ul. Sukiennicza

 

Sprzed galerii podążamy w stronę centrum miasta ul. Górnośląską- jedną z dłuższych kaliskich ulic. Początkowo mijamy pierwsze kaliskie wieżowce, powstałe w latach 70-tych XX wieku, wśród których wyróżnia się architekturą budynek Ośrodka Kultury Plastycznej „Wieża Ciśnień” im. Bogdana Jareckiego. Obiekt powstał prawdopodobnie w 1938 roku i stanowił element miejskiej sieci wodociągowej. Po utracie swej pierwotnej funkcji, w latach 80-tych XX wieku, dzięki pomysłowi dzisiejszego patrona, został zaadaptowany na cele kulturalne.

 

 

Idąc dalej, mijamy szereg zabytkowych kamienic z przełomu XIX/XX wieku. Na uwagę zasługuje kamienica znajdująca się przy skrzyżowaniu ulic Górnośląskiej i Cmentarnej, na ścianie której od czerwca 2019 roku namalowany jest mural, nawiązujący do pianistycznych tradycji Kalisza (dzieło wykonał kaliszanin-Wojciech Brewka). Po ok. 3 minutach spaceru dochodzimy do zabytkowego zespołu sztuki sepulkralnej, mianowicie cmentarzy trzech wyznań: katolickiego, zwanego potocznie Cmentarzem Miejskim (powstałego w XIX wieku), prawosławnego, po przeciwnej stronie ulicy (założonego pod koniec wieku XVIII) oraz ewangelicko-augsburskiego, zwanego Luterską Górką (z wieku XVII). Na teren tej nekropolii wejść można od ul. Harcerskiej. Spoczywa tutaj wielu wybitnych kaliszan. Przechodząc w ul. Śródmiejską należy zwrócić uwagę na piękny, klasycystyczny budynek Rogatki Wrocławskiej. Pobudowana w 1828 roku, według projektu Franciszka Reinsteina. Pozostaje jedynym zachowanym tego typu zabytkiem w mieście, spośród istniejących wcześniej rogatek: warszawskiej, rypinkowskiej i stawiszyńskiej. 

Kolejnym ważnym obiektem przy ul. Śródmiejskiej jest kościół poreformacki pw. św. Józefa i Piotra z Alkantary. Zbudowany w stylu barokowym w latach 1665-1673, zniszczony bombardowaniem pruskim w sierpniu 1914 roku, odbudowany w latach 1919-1921 dla Zgromadzenia SS. Nazaretanek. We wnętrzu kościoła znajdują się liczne zabytkowe ołtarze, ławki, konfesjonały, epitafia, chór i ambona. Od strony ulicy do świątyni przylega barokowa kaplica fundacji Piotra Sokolnickiego, zbudowana w latach 1728-1731.Po ok. 100 metrach dochodzimy do tzw. Domu Kowalskiego, z lat 30-tych XX wieku. Jest to pierwszy w Kaliszu budynek wielokondygnacyjny, posiadający windę.

 

 

Przekraczamy Most Reformacki na Kanale Rypinkowskim, mijamy po lewej stronie budynek banku z 1914 roku-piękny przykład architektury monumentalnej, po prawej stronie-Złoty Róg. Najstarszym kaliskim mostem, zw. Kamiennym (z lat 1824-1825) przechodzimy przez Prosnę, wkraczając na teren dawnego miasta lokacyjnego, założonego w 1233 roku przez księcia Henryka I Brodatego, lokowanego na prawie średzkim w 1257 roku przez księcia Bolesława II Pobożnego. Bardzo ucierpiało podczas pożaru Kalisza w 1792 roku, a w szczególności w czasie niszczenia Kalisza w 1914 roku. Obecny wygląd zawdzięcza w głównej mierze odbudowie przeprowadzonej w latach 1920-1936.

 

 

Spacerując ul. Śródmiejską dochodzimy do serca miasta - na Główny Rynek, wytyczony w XIII wieku. Do końca XIX wieku na rynku usytuowane było miejsce targowe. W centralnym miejscu znajduje się Ratusz - siedziba Prezydenta Miasta i Urzędu Miasta Kalisza. Wzniesiony w latach 1920-1924, według projektu Sylwestra Pajzderskiego, po zniszczeniach poprzedniego budynku magistratu w czasie I wojny światowej. Posiada zabytkowe wnętrza, w szczególności Sali Recepcyjnej, w której odbywają się sesje Rady Miasta Kalisza i inne ważne uroczystości. W 2014 roku, podczas prac remontowych, odkryto fragmenty murów XIX-wiecznego ratusza, z kolei w 2019 roku natrafiono na pozostałości gotyckiego ratusza z XIV wieku.

 

 

Z Głównego Rynku udajemy się ul. Kanonicką, w kierunku kaliskiej katedry. Świątynia wzniesiona w latach 1253-1257 w stylu gotyckim, z fundacji księcia Bolesława II Pobożnego. Posiada piękne, zabytkowe wnętrza, z barokowym ołtarzem głównym, w którym do 1973 roku znajdował się jedyny w Polsce obraz P.P.Rubensa- "Zdjęcie z krzyża" (obecnie kopia). Gotyckie nawy posiadają sklepienie renesansowe w tzw. typie kalisko - lubelskim. W Kaplicy Polskiej ("Pod Orłami") możemy obejrzeć przykład sztuki młodopolskiej-malowidła i witraże Włodzimierza Tetmajera. W świątyni chrzest św. przyjęli: Adam Asnyk, Mieczysław Smorawiński, a ślub wzięła Maria Konopnicka. Ulicą Kanonicką podążamy na Planty-zieleniec powstały w miejscu zasypanej polskimi i żydowskimi książkami Babinki-odnogi Prosny. W miejscu tym w 1978 roku ustawiono Pomnik Książki, autorstwa Władysława Kościelniaka, upamiętniający wydarzenia z II wojny światowej. Plantami zmierzamy w kierunku Pl. św. Józefa.

 

Główną dominantę placu stanowi masywna bryła Bazyliki Kaliskiej-Narodowego Sanktuarium św. Józefa Kaliskiego. Kościół pierwotnie pobudowany w 1353 roku (zachowane prezbiterium z zakrystią i skarbcem), po katastrofie budowlanej z XVIII wieku, odbudowany w stylu barokowym po 1790 roku. Znajduje się tutaj Cudowny Obraz Świętej Rodziny, z wizerunkiem czczonego od wieków św. Józefa, przed którym w 1997 roku modlił się św. papież Jan Paweł II. Ponadto można zwiedzić Kaplicę Męczeństwa i Wdzięczności Księży Dachauczyków, ufundowaną przez kapłanów ocalonych z piekła obozu koncentracyjnego Dachau. W bazylice dostępny jest także skarbiec, w którym gromadzone są liczne zabytki sztuki kościelnej, z dwoma unikatami: romańską pateną Mieszka III Starego i gotyckim kielichem Kazimierza III Wielkiego. Pomieszczenia  te można zwiedzać wraz z pobliską Basztą "Dorotka", w której mieści się Centrum Baśni i Legend Kaliskich oraz Lokacji Miasta. Jedyna zachowana średniowieczna baszta obronna (z wieku XIV), wraz z fragmentem murów miejskich, stanowi najnowszą atrakcję turystyczną Kalisza, przyciągającą wielu zwiedzających.

Wkraczamy teraz do zabytkowego Parku Miejskiego, położonego w widłach rzek: Prosny, Swędrni, Kanału Bernardyńskiego i Kanału Rypinkowskiego. Założony został w 1798 roku, na terenie dawnych ogrodów jezuickich, jest najstarszym parkiem miejskim w Polsce. Z dawnych rzeźb zachowała się jedna: "Flora" (obecnie kopia, oryginał znajduje się w patio ratuszowym). Na terenie parku znajduje się wiele pomników przyrody, kilka obiektów budowlanych. Jednym z nich jest Teatr im. W. Bogusławskiego, położony na skraju parku, przy pl. W. Bogusławskiego.
Wzniesiony w latach 1920-1936, z wykorzystaniem murów teatru zniszczonego w 1914 roku. Stanowi wspaniały przykład neoklasycyzmu, któremu uroku dodaje położenie na brzegu Prosny. Odbywa się tutaj najstarsze Polsce wydarzenie: Kaliskie Spotkania Teatralne-Festiwal Sztuki Aktorskiej.

 

Spod teatru przechodzimy zabytkową aleją Wolności-najbardziej reprezentacyjną ulicą historycznego Kalisza, pierwszą wytyczoną poza murami obronnymi (w 1800 roku), według projektu Davida Gilly’ego. Znajduje się tutaj szereg zabytkowych budowli, z których najstarszymi są: dzisiejszy Hotel "Europa" (pocz. XIX wieku) i Pałac Trybunalski (z lat 1819-1821), wzniesiony wg projektu Sylwestra Szpilowskiego. Pod godłem sprawiedliwości znajduje się napis „Suum Cuique” ("Każdemu to, co mu się należy"). Z kolei na cokole prawego skrzydła budynku widnieje napis: "Przywrócić godność prawu", wykonany w latach 80-tych XX wieku przez Bogusławę Śliwę-działacza opozycyjnego. Przy al. Wolności znajduje się również Villa "Calisia", obecnie mieszcząca biura Kancelarii Rady Miasta, pierwotnie będąca domem kaliskiego adwokata - B. Jaźwińskiego.

 

Przechodząc przez Prosnę Mostem Trybunalskim z 1909 roku dochodzimy do Kościoła pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika (OO. Franciszkanów) wraz z klasztorem. Świątynia została ufundowana w 1257 roku, przez księżną Jolantę i księcia Bolesława II Pobożnego. Jest najstarszym kościołem zakonnym w Kaliszu. Z czasów budowy zachowane wydłużone prezbiterium ze sklepieniem krzyżowo-żebrowym i ostrołukowymi oknami z kamiennymi maswerkami (jednymi z najstarszych w Polsce). Z tego samego okresu zachowana Kaplica Męki Pańskiej (Wieczystej Adoracji), będąca pierwotnie kaplicą książęcą. Gotyckie nawy posiadają sklepienie renesansowe w tzw. typie kalisko-lubelskim. Wyposażenie wnętrza barokowe i rokokowe, liczne epitafia, a w prawej nawie-trumienka z relikwiami bł. księżnej Jolanty. Podczas remontu odkryto kryptę oraz monety, a przede wszystkim wielką polichromię, przedstawiającą św. Krzysztofa z Dzieciątkiem Jezus.

 

Przed kościołem OO. Franciszkanów kończymy wędrówkę trasą "Pociąg do historii".

W celu powrotu na dworzec PKP proponujemy podróż autobusem KLA, którego przystanek znajduje się na pl. Jana Pawła II.

 

Zobacz na mapie
Wersja do druku
Wersja PDF