Józef Wiktor Radwan

Redaktor naczelny dziennika „Gazeta Kaliska”, prawnik, drukarz, dziennikarz, literat. Radny miejski, działacz społeczno-kulturalny, prezes Kaliskiego Towarzystwa Wioślarskiego i Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich. Urodził się w Warszawie 17 października 1858 roku.

Józef Radwan  był absolwentem Wydziału Prawnego Uniwersytetu Warszawskiego. Do Kalisza przybył w 1884 roku, aby rozpocząć pracę jako sędzia śledczy. Był utalentowanym dziennikarzem i jeszcze przed przyjazdem do Kalisza publikował artykułu w „Gazecie Warszawskiej”, „Wieku”, „Muchy” czy „Kolcach”. Współtworzył również „Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego”.

W 1887 roku ożenił się z Antoniną z Bujakiewiczów. Z tego związku narodziło się dwóch synów. Starszy Józef junior (1892-1945) studiował w Krakowie i Monachium na kierunkach plastycznych i poszedł w ślady ojca – został dziennikarzem parającym się malarstwem. Młodszego syna, Antoniego (1894-1958), również interesowała prasa. Studiował w Wiedniu i został drukarzem i dziennikarzem.

Józef Radwan (senior) zaczął redagować„ „Gazetę Kaliską” w 1893 roku. Początkowo wydawana i drukowana była przez Oswalda Hindemitha, jednakże Radwan w kwietniu 1899 roku zorganizował własną drukarnię pod firmą „„Drukarnia Gazety Kaliskiej”” lub „„Drukarnia Józefa Radwana””. „Gazetę Kaliską”” wydawał już własnym nakładem.

Dziennikarz wspierał piórem działalność rozwijającej się spółdzielczości, szczególnie inicjatywy ks. Wacława Blizińskiego. Na łamach gazet pisywał recenzje teatralne, recenzje książek, sprawozdania z wystaw, w których uczestniczył, a często wspomnienia pośmiertne dotyczące znanych ludzi.

Dorobek piśmienniczy Radwana stanowią nie tylko artykuły na łamach gazet, ale i pozycje książkowe. W 1919 roku wydał on w Kaliszu wspomnienia ze swojego pobytu w Moskwie i Kijowie w książce pt. „Moje wspomnienia. Garść szkiców z wygnania”, która wcześniej drukowana była w odcinkach na łamach „Gazety Kaliskiej”.

Jako wydawca był człowiekiem, który starał się zbierać i podawać do druku wszystko to, co odnosiło się do przeszłości naszego narodu. Publikował często te materiały na łamach „Gazety Kaliskiej”, a później wydawał w formie książkowej. Wydawał pozycje książkowe historyków kaliskich. Na przykład w 1901 roku nakładem i drukiem „Gazety Kaliskiej” wyszła pozycja Adama Chodyńskiego pt. „Hieronim Bonaparte król Westfalski w Kaliszu”. Rzecz oparta na aktach urzędowych prefektury kaliskiej z roku 1812. U Józefa Radwana wydał swoją „Monografię Kalisza” również inny historyk – Józef Raciborski. Początkowo „Monografia Kalisza” Raciborskiego była drukowana w odcinkach w „Gazecie Kaliskiej”.

Od 1911 roku stałą współpracowniczką gazety była Maria Szumska (Dąbrowska), autorka wielu artykułów o tematyce społecznej i korespondencji zagranicznych.

Gazeta miała też stałych korespondentów w Turku, Sieradzu, Wieluniu Łęczycy, Zduńskiej Woli, Błaszkach, Ozorkowie, Kijowie i Kłodawie. Faktyczne zwierzchnictwo nad drukarnią i redakcją „Gazety Kaliskiej” Józef Radwan sprawował aż do 1930 roku, kiedy to przekazał prowadzenie drukarni i wydawnictwo „Gazety Kaliskiej” swoim synom. Prawie czterdzieści lat Józef Radwan działał w Kaliszu jako drukarz i wydawca. 

Był też wielkim działaczem społeczno-kulturalnym, członkiem wielu związków i towarzystw. W 1890 roku był sekretarzem Towarzystwa Muzycznego, a w 1893 roku współzałożycielem i prezesem Kaliskiego Towarzystwa Wioślarskiego, działającego początkowo celem legalizacji – jako Oddział Cesarskiego Towarzystwa Ratowania Tonących. To właśnie m.in. Józef Radwan przyczynił się w zasadniczy sposób do wzrostu popularności wioślarstwa w Kaliszu. Kiedy w 1919 r. Towarzystwa Wioślarskie z innych miast zjednoczyły się i powstał Związek Polskich Towarzystw Wioślarskich, jego pierwszym prezesem został Józef Radwan. W 1920 roku Związek ten wystąpił z apelem o ochotnicze wstępowanie do armii obronnej Ojczyzny przed bolszewikami. Kaliskie Towarzystwo Wioślarskie wystawiło kompanię ochotników, w której sam prezes, aby dać przykład młodzieży, zaciągnął się do Wojska Polskiego.

Kompania kaliska brała udział w walkach w obronie Warszawy. W maju 1921 roku przyjechał do Kalisza sam Marszałek Piłsudski, aby podziękować osobiście wioślarzom KTW. Funkcję prezesa KTW Radwan pełnił do 1923 roku, później był Honorowym Członkiem KTW i prezesem Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich.

W latach 1900-1904 Józef Radwan pełnił funkcję prezesa Dyrekcji Teatru Miejskiego. W latach 1904-1906 był współorganizatorem Polskiej Średniej Szkoły Handlowej. Wchodził on w skład komisji redakcyjnej, która opracowywała założenia statutowe, zwane wówczas ustawą szkoły.

Radwan często angażował się w sprawy narodowe. Brał również udział w przygotowywaniu uroczystości narodowych. Był członkiem Komitetu Obchodu 10-lecia Niepodległości Polski w Kaliszu, Komitetu Obchodu 25-lecia Walki o Szkołę Polską, Komitetu Obchodu uroczystości 3 Maja w 1931 roku i Komitetu obchodu uroczystości 3 Maja w 1932 roku. Wchodził też w skład Komitetu Obchodu 250-lecia Odsieczy Wiedeńskiej.

Wydawca „Gazety Kaliskiej” był człowiekiem wszechstronnym, umiejącym pogodzić zawód prawnika z dużym zaangażowaniem jako wydawca i drukarz, jak również włączając się żywo w działalność społeczną. Był jednym z tych, który przekazywał treści patriotyczne i czynił starania o zachowanie polskości. 

Zmarł 24 czerwca 1936 roku w Kaliszu i został pochowany na miejskim cmentarzu katolickim.

 

 

Wersja do druku
Wersja PDF