#KaliszKobiet - Helena Semadeni

Przez cały marzec w ramach akcji #KaliszKobiet przypominać będziemy znane i cenione, zasłużone dla naszego miasta kobiety.

Helena Semadeni z domu Haberkant - polska nauczycielka, założycielka i przełożona Zakładu Naukowego Żeńskiego Heleny Semadeni w Kaliszu

Urodziła się 15 marca 1868 roku w Dąbiu. Była córką kaliskiego pastora ewangelickiego, Adama Haberkanta i Heleny z Tydelskich. W 1883 roku ukończyła gimnazjum rosyjskie w Kaliszu. Rok później wzięła ślub z Władysławem Semadenim - pastorem ewangelicko-reformowanym w Żychlinie, późniejszym superintendentem generalnym Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w RP. W ostatnich latach XIX wieku prowadziła pensję w Koninie. Jedną z nauczycielek była młodsza siostra Heleny, Wanda Haberkantówna - przyrodniczka, inicjatorka rozwoju dydaktyki biologii w Polsce.

22 czerwca 1901 roku w „Gazecie Kaliskiej” pojawiło się ogłoszenie, według którego żeńska pensja, prowadzona przez Helenę Semadeni, przenosi się do Kalisza i 2 września tegoż roku rozpocznie działalność w oficynie budynku przy ul. Babinej 2. Czteroklasowy Zakład Naukowy Żeński Heleny Semadeni w Kaliszu - bo tak brzmiała pełna nazwa pensji - zajmował trzy kondygnacje. Na parterze odbywały się lekcje. Pomieszczenia na pierwszym piętrze przeznaczone były na jadalnię oraz salon przełożonej. Na drugim piętrze mieścił się internat.

W roku szkolnym 1903/1904 w pensji zapoczątkowano trzyletnie poobiednie żeńskie kursy handlowe, które nadzorowało Ministerstwo Skarbu.

Sama Helena Semadeni nauczała historii powszechnej. Jej mąż prowadził lekcje geografii i kaligrafii. Nauczycielki języków obcych pochodziły z Niemiec, Francji i Szwajcarii. W programie nauczania były też matematyka, śpiew, gimnastyka i roboty ręczne. Co istotne, zgodnie z zasadami tolerancji religijnej, lekcje dla katoliczek i ewangeliczek prowadzono osobno. W 1907 roku pensja przekształciła się w siedmioklasowe gimnazjum żeńskie. Helena Semademi prowadziła je jeszcze przez dwa lata. W 1909 roku zakład naukowy przejęła Wanda Motylewska. Jedną z absolwentek pensji była Maria Dąbrowska, która sama w roku szkolnym 1910-1911 uczyła tam geografii.

Poza prowadzeniem zakładu naukowego, Helena Semademi była też osobą bardzo aktywną i zaangażowaną społecznie. W 1905 roku została przewodniczącą Związku Pracy Kobiet, przekształconego po kilku latach w  Polskie Stowarzyszenie Równouprawnienia Kobiet w Kaliszu. Helena działała też w Towarzystwie Kursów Popularnych im. Adama Asnyka. Wspierała też lokalną bibliotekę, darując jej część swych zbiorów.

W 1909 roku razem z mężem przeniosła się do Warszawy. Zmarła 24 września 1948 roku w Gdańsku. Razem z Władysławem mieli dwoje dzieci: Irenę i Tadeusza.

Prowadzona przez Helenę pensja i jej nauczyciele zostali sportretowani w powieści „Noce i dnie” Marii Dąbrowskiej. Helena i Władysław Semadeni występują tam pod nazwiskiem Wenorden.
 

Tekst: Juliusz Kowalczyk - Kancelaria Prezydenta Miasta
Wersja do druku
Wersja PDF