Zachęcamy do wędrówki „Szlakiem Muzycznego Kalisza”.

Kalisz nazywany jest muzycznym miastem nie tylko z powodu istniejącej tu od 1878 do 1949 roku Fabryki Fortepianów i Pianin Arnold Fibiger, wspaniałych tradycji Kaliskich Towarzystw Muzycznych, z których wywodzą się z powodzeniem działające: Państwowa Szkoła Muzyczna I i II stopnia oraz Filharmonia Kaliska. Wielkiego splendoru Orkiestrze Symfonicznej Filharmonii Kaliskiej dodała prestiżowa nagroda Grammy Award 2014 w kategorii Best Large Jazz Ensemble Album za płytę Night in Calisia (2012), stawiając ją wśród takich laureatów jak, m in. Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Narodowej.
W Kaliszu odbywa się wiele festiwali, koncertów i wydarzeń muzycznych organizowanych przez instytucje kultury, organizacje pozarządowe oraz prywatne szkoły muzyczne. Warto wymienić spośród nich te z wieloletnimi tradycjami jak Festiwal Pianistów Jazzowych, Ogólnopolski Festiwal Zespołów Muzyki Dawnej „Schola Cantorum”, Kaliskie Forum Organowe, „Sacrosong”. Kalisz to także rodzinne miasto wielu znanych muzyków instrumentalistów, czy wokalistów, którzy z wielkim powodzeniem realizują swoją zawodową pasję nie tylko na polskich scenach.
Idąc śladami muzycznych tradycji, pamiętać należy o kompozytorach, dla których Kalisz był rodzinnym miastem.

Henryk Melcer (ur. 25 lipca 1869 – zm. 18 kwietnia 1928) patron Państwowej Szkoły Muzycznej I i II stopnia w Kaliszu, mimo że nie urodził się tu, gdyż na czas porodu jago matka Bronisława Bochenek wyjechała do posiadłości swoich rodziców w Marcelinie pod Warszawą, jest kaliszaninem. Wyróżniony złotem medalem absolwent Męskiego Gimnazjum Klasycznego w Kaliszu, studiował matematykę w Warszawie i w Wiedniu, później grę na fortepianie w Instytucie Muzycznym w Warszawie oraz kompozycję u Zygmunta Noskowskiego. Utalentowany kompozytor, wielokrotnie nagradzany na konkursach kompozytorskich, wirtuoz fortepianu, zasłynął tym, iż pełniąc funkcję dyrektora warszawskiego konserwatorium, podniósł jego rangę i poziom poprzez wprowadzenie wielu reform w nauczaniu, stawiając wysokie wymagania artystyczne uczniom i nauczycielom. Na wspaniałą karierę Henryka Melcera miał ogromny wpływ jego ojciec Karol, zasłużony kaliszanin, muzyk, nauczyciel muzyki, animator życia kulturalnego, działacz Kaliskiego Towarzystwa Muzycznego, burmistrz miasta. W tym czasie, w Kaliszu działało kilka zakładów produkujących fortepiany i pianina, co mogło mieć wpływ na ożywienie życia muzycznego miasta. Dużym zainteresowaniem wśród kaliszan cieszyły się kameralne spotkania z muzyką, podczas których wykonawcami była m. in. rodzina Melcerów, tworząca znakomity kwartet.
Aby podkreślić swoją polskość i patriotyzm, Henryk Melcer przyjął drugi człon nazwiska – Szczawiński po swojej żonie Helenie.

Kolejny kompozytor wywodzący się z ziemi kaliskiej, to urodzony w Szczypiornie - obecnie dzielnicy Kalisza, Roman Statkowski (ur. 24 grdnia 1859 – zm. 12 listopada 1925). Studiował harmonię, kontrapunkt i kompozycję u Władysława Żeleńskiego w Instytucie Muzycznym w Warszawie. Tu został profesorem i wykładowcą kompozycji (jako następca Zygmunta Noskowskiego), a także historii muzyki, dykcji oraz instrumentacji. Pełnił później funkcję zastępcy dyrektora tej instytucji. W swoich kompozycjach często nawiązywał do polskich tańców narodowych. Twórczość Statkowskiewgo cechuje przejrzysta forma, ciekawa melodyka i faktura a także liryka oraz kolorystyka nawiązująca do dzieł Fryderyka Chopina. Warto wspomnieć, iż Kazimierz Wiłkomirski, również związany z Kaliszem, był studentem kompozycji u Romana Statkowskigo.

Wspomniany wcześniej Zygmunt Noskowski, z honorami goszczony w Kaliszu w 1904 roku na zaproszenie Kaliskiego Towarzystwa Muzycznego, jako najznakomitszy wówczas polski kompozytor, ma również związki z Kaliszem. Jest bowiem autorem muzyki do „Śpiewnika dla dzieci”, do którego teksty napisała Maria Konopnicka. Zygmunt Noskowski najwyraźniej był zadowolony z pięknego przyjęcia w grodzie nad Prosną, gdyż pozostawił po sobie autograf* z toastem na cześć Kalisza i Kaliskiego Towarzystwa Muzycznego. Autograf stanowi obecnie cenną pamiątką tego wydarzenia.

Podążając szlakiem związanym z kompozytorami rodem z Kalisza, warto odwiedzić dawną siedzibę Towarzystwa Przyjaciół Muzyki, późniejszego Kaliskiego Towarzystwa Muzycznego – budynek Państwowej Szkoły Muzycznej przy fontannie Noce i Dnie, dawną Fabrykę Fortepianów i Pianin Alfreda Fibigera, obecnie Hotel Hampton by Hilton przy ul. Chopina, siedzibę Filharmonii Kaliskiej w dawnym Foluszu, przy alei Wolności, w urokliwym miejscu nad Prosną oraz park dworski w Szczypiornie, skąd wywodzi się Roman Statkowski.

*Autograf Z. Noskowskiego – na podstawie regionalnego miesięcznika społeczno-kulturalnego Kalisia nr 4/1993 i 5/1994

https://www.kalisz.pl/dla-turysty/zabytki/ludzie/rodzina-fibigerow,912

https://www.kalisz.pl/dla-turysty/zabytki/ludzie/rodzina-wilkomirskich,948